Situasi 21

~ Maksud Perkataan ~

1)         Bidalan

Menurut Abdullah Yusof et all (2009), bidalan ialah peribahasa yang terdiri daripada ungkapan-ungkapan yang ringkas lagi bijaksana yang mempunyai makna selapis. Walau bagaimanapun, kadang-kadang, bidalan juga menyatakan makna dua lapis. contoh bidalan ialah:

Jika pandai menggunting, hendaklah pandai menjahit- kerja yang dimulakanhendaklah diselesaikan.

Jangan bijak terpijak, biar bodoh bersuluh- Jangan berasa diri bijak tetapi dihinaorang, biar bodoh asal bertanya, pasti akan berjaya.

Kalau kail panjang sejengkal, lautan dalam jangan diduga-  Kalau tidak mahir dalam sesuatu bidang itu, akibatnya buruk.

2)         Pepatah-petitih

pepatah merupakan salah satu daripada jenis peribahasa. pepatah dilihat seakan-akan sama dengan bidlaan. sungguhpun demikian, pepatah mempunyai sifat rangkaian kata-kata yang berkerat-kerat atau berpatah-patah, tetapi mengandungi unsur pengajaran. setiap rangkai kata pepatah terdiri daripada dua baris atau lebih dan ia disebut satu demi satu eolah-olah seseorang itu sedang membuat perbilangan atau perkataan. pepatah ini biasanya berkait rapat dengan adat istiadat, undang-undang atau peraturan masyarakat. sungguhpun demikian, pepatah juga boleh didefinisikan sebagai ungkapan-ungkapan yang dibentuk berdasarkan sesuatu peristiwa yang berlaku dalam kehidupan. tujuannya adala untuk mengajar dan mendidik supaya berhati-hati dan berfikir terlebih dahulu sebelum melakukan sesuatu. contoh pepatah adalah seperti berikut;

"Dihentak -hentak tak masuk , dihumpil tak bergerak , direndam tak basah , direbus tak lembik ,dijemur tak lekang dan dibakar tak hangus "

3)         Kata-kata pujangga
"Kehidupan ini dipenuhi dengan seribu macam kemanisan tetapi untuk mencapainya perlu seribu macam pengorbanan"

~Pujangga

"Semulia-mulia manusia ialah siapa yang mempunyai adab, merendahkan diri ketika berkedudukan tinggi, memaafkan ketika berdaya membalas dan bersikap adil ketika kuat"

-Khalifah Abdul Malik bin Marwan

"Kalaulah anda tidak mampu untuk menggembirakan orang lain, janganlah pula anda menambah dukanya."

~Pujangga~

"Manusia tak akan tahu semua perkara, justeru tahu banyak perkara lebih baik dari tidak suka mengambil tahu walaupun satu perkara."

4)         Hadis Melayu

AL-SUNAH dari segi bahasa bermaksud perjalanan, amalan, metod atau cara hidup. Ia juga bermaksud membuka atau merintis jalan sama ada yang baik atau yang buruk. Al-Sunah dari segi istilah ahli-ahli hadis ialah apa-apa yang terbit daripada Nabi Muhamad s.a.w. daripada perkataan, perbuatan, pengakuan, sifat, kejadian, akhlak dan sejarah sama ada sebelum diutuskan menjadi Rasul atau selepas diutuskan menjadi Rasul. Malangnya masyarakat Melayu sering disogokkan dengan perkataan atau ungkapan yang didakwa sebagai hadis sedangkan ia tidak mempunyai hujah yang kukuh. Ini dilabel sebagai ‘hadis Melayu’. Yang membimbangkan, ‘hadis Melayu’ ini seolah-olah diterima pakai dan menjadi pegangan agama oleh sebahagian besar masyarakat Islam di Malaysia.  ‘Hadis Melayu’ adalah perkataan yang bukan bersandar atau disabdakan oleh Rasulullah s.a.w.. Ia adalah ungkapan mengenai sesuatu perkara yang kebanyakannya diambil daripada kitab-kitab Jawi lama ataupun banyak merujuk kepada buku terjemahan dalam bahasa Melayu tanpa merujuk kepada naskhah asal bahasa Arabnya.

 Ada beberapa contoh ‘hadis Melayu’ seperti melarang anak-anak kecil yang belum baligh berada dalam saf yang sama dengan orang dewasa semasa bersolat. Alasannya kerana kanak-kanak itu masih najis kerana masih belum berkhatan. Ini bermakna takrifan najis itu amat berat sedangkan dalam Islam, kanak-kanak walaupun belum berkhatan adalah bersih jika pakaiannya bersih kecualilah jika kanak-kanak itu kencing atau buang air besar. Dari segi bahasa, najis ialah sesuatu yang kotor dan mengikut syarak, najis ialah kekotoran yang menegah daripada sahnya ibadat.

5)         Perbilangan
Menurut Aripin Said (1996), perbilangan adat adalah sebagai gundalan adat, iaituikatan puisiyang menyatakan adat lembaga atau asal usul adat lembagakhususnya terdapat dalam kalangan mereka yang memakaiAdat Pepatih. Contoh perbilangan

Adat bersendi hukum

Hukum bersendi Kitabullah

Kuat adat, tak gaduhkan hukum

Kuat hukum, tak gaduhkan adat

Ikut hukum, muafakatIkut adat muafakat

6)         Gurindam

Gurindam ialah sejenis puisi tradisonal yang diperkenalkan oleh Raja Ali Haji pada tahun 1846. Bentuk gurindam boleh dibahagikan kepada dua,iaitu bentuk terikat dan tidak terikat. Bentuk yang terikat bukan sahaja terdiri daripada dua baris serangkap yang berpasangan dan berirama, tetapi bentuk seuntai gurindam yang terikat memerlukan beberapa rangkap untuk melengkapkannya sebagai satu keseluruhan idea. Baris pertama sebagai syarat dan baris kedua sebagai jawapan. Gurindam berfungsi sebagai hiburan, pengajaran, nasihat dan penerapan nilai-nilai murni, iaitu dapat menunjukkan hidup yang baik dan sempurna (Nik Hassan Basri Nik Ab. Kadir, 2005), contoh:

Apabila terpelihara mata,

Sedikit cita-cita.

    

Apabila terpelihara kuping,

Khabar yang jahat tidaklah damping.

Apabila terpelihara lidah,

Nescaya dapat faedah.


(Raja Ali Haji, Puisi Melayu Tradisional, 1997. Dewan Bahasa Dan Pustaka)

 7)         Seloka

Seloka ialah sejenis puisi Melayu tradisional yang berbentuk karangan berangkap yang mengandungi unsur ejekan, giatan, sindiran, jenaka atau gurau senda dan digunakan untuk menyindir sambil mengajar (Nik Hassan Basri Nik Ab. Kadir, 2005). Contoh seloka ialah:

Buah pinang buah belimbing,

Ketiga dengan si buah mangga,

Sungguh senang berbini sumbing,

Walau marah ketawa juga.

(Warisan puisi Melayu, 1995)

8)         Tamsil

Tamsil adalah misalan yang berkias serta mengandungi pengajaran dan teladan.

Contoh: Bawa resmi padi, makin berisi makin menunduk.

9)         Peribahasa

Menurut Rubiah Aksah (2005), peribahasa merupakan suatu kiasan atau bunga bahasa dalam kata-kata yang mampu menggambarkan sesuatu maksud yang tertentu dan maksud yang dibawa itu berlainan daripada maksud asalnya. Contohnya “kalau takut dilambung ombak,jangan berumah di tepi pantai”. Peribahasa ini mengandungi kata-kata sindiran yang bermaksud untuk memberi peransang kepada orang-orang yang lemah, tetapi ingin mengerjakan sesuatu pekerjaan yang merbahaya.

10)       Simpulan bahasa

Simpulan bahasa adalah bentuk peribahasa yang paling mudah. Biasanya simpulan bahasa terdiri daripada dua patah kata yang membawa maksud yang tepat dan padat. Senarai simpulan bahasa beserta dengan maksudnya adalah seperti yang berikut:

Alih Muka = Beralih Muka
Maksud: Menyamar.
Contoh Ayat: Dia beralih muka ketika menghadiri majlis itu supaya tidak dikenali.

Alim Kucing
Maksud: Pura-pura baik.
Contoh Ayat: Si Dayan alim kucing di hadapan orang kampung sedangkan dialah yang menjadi dalang dalam kes-kes kecurian di kampungnya

11)       Ibarat
Kiasan ibarat mengunakan bahasa yang indah dan berbunga-bunga.

Terdapat dalam bentuk prosa dan puisi.Contoh kias ibarat:

     Segala penat lelahnya sudah membuahkan hasil.

12)       Perumpamaan

Perumpamaan ialah kata-kata yang membawa makna tersurat dan tersirat. Perumpamaan merupakan sejenis peribahasa yang berfungsi untuk membandingkan sesuatu dengan perkara yang berada di sekeliling kita. Perumpamaan boleh dibezakan dengan peribahasa dengan menggunakan perkataan bagai, laksana, seperti, umpama, bak dan sebagainya sebagai kunci permulaan. Menurut Abdullah Yusof et al (2009), perumpamaan ialah peribahasa yang mempunyai makna dua lapis. Peribahasa yang seperti ini menyebutkan sesuatu maksud dengan diumpamakan kepada sesuatu perkara yang sebanding dengannya. Perumpamaan adakalanya juga disebut sebagai bahasa kiasan atau kias ibarat, contohnya perumpamaan “umpama bunga yang harum itu, ada juga durinya” yang bermaksud orang yang ternama atau mulia itu, ada juga yang melakukan perbuatan hina atau keji.